Wat willen we bereiken?
Doelstellingen voor 2022
Koers voor het sociaal domein
In 2021 hebben wij de Transformatieagenda Sociaal Domein afgerond. Met de Transformatieagenda zijn wij gestart met getransformeerd werken in het sociaal domein in Nieuwegein. Het getransformeerd werken is echter nog niet klaar, wel is daarvoor een stevig fundament gelegd. We zetten in op stevige samenwerking met en tussen de organisaties in het zogenaamde ‘voorveld’ (die zich richten op versterken veerkracht, aanbieden van informele ondersteuning) en de formele zorgaanbieders. De nieuwe regionale inkoopstrategie voor Jeugd en Wmo bouwt bijvoorbeeld verder op de ingezette beweging om alternatieven voor maatwerk te creëren in het voorveld. Het lokale werkteam wordt de komende jaren verder doorontwikkeld. De introductie van Krachtwerk heeft zich bewezen en met het Outreachteam zijn wij in staat ook kwetsbare inwoners proactief te benaderen.
Wij bouwen de komende jaren voort op het fundament dat er de afgelopen periode is gelegd. De uitgangspunten uit de Transformatieagenda, zoals het versterken van veerkracht, het bieden van passende en integrale ondersteuning en het deelnemen aan de samenleving blijven onverkort overeind. Wij voorzien dan ook geen grote koerswijziging, wel zullen wij het komende jaar inhoudelijke accenten gaan verleggen onder invloed van de actualiteit of de voorziene toekomst in de stad.
Corona heeft sinds het eerste kwartaal van 2020 veel invloed op onze samenleving. Met een oplopende vaccinatiegraad zijn er naar verwachting meer versoepelingen mogelijk en kunnen we de coronacrisis hopelijk in de loop van de tijd steeds meer achter ons laten. We verwachten dat in 2022 de lange termijneffecten van corona zichtbaar zullen worden, denk aan effecten op het gebied van armoede, schulden, jeugdzorg, etc. De tweede helft van 2021 hebben wij gebruikt om met diverse partijen in de stad het gesprek te voeren over welke ontwikkelingen er in de stad gaande zijn (korte en lange termijn) en welke opgaven hieruit volgen. Wij willen samen met inwoners en maatschappelijk organisaties in de stad oog blijven houden voor deze gevolgen en indien nodig hier aandacht aan geven. Het versterken van de veerkracht van de samenleving blijft hiermee een belangrijk thema. Tevens zullen we vanuit de uitvoering in staat moeten zijn de onzekerheden die er nog zijn het hoofd te bieden.
Ook hebben wij inhoudelijk verkend welke opgaven er liggen in het kader van de Aanpak Leefbaarheid en Veiligheid. De conclusie hier is dat in sommige buurten de fysieke leefomgeving voor veel inwoners niet meer voldoet aan de standaarden van deze tijd. Deze is bijvoorbeeld aan het verouderen, en de sociale problematiek in het gebied is in sommige buurten of straten ook meer zichtbaar aan het worden. Dit vraagt om een integrale aanpak, met als doel een zowel fysiek als sociaal leefbare en veilige omgeving te realiseren, waarbij we zo goed mogelijk inspelen op de ontwikkelingen in de samenleving (vergrijzing, mensen wonen langer zelfstandig, klimaatproblematiek etc.).
Begin 2022 stellen wij op basis van deze brede verkenning een herijkte koers voor het sociaal domein vast, die we in de loop van het jaar verder vorm zullen geven.
Voortbouwend op de Onderzoeksagenda sociaal domein, blijven wij ook in 2022 onze inzet systematisch monitoren en hier lering uit trekken. Altijd met het doel te onderzoeken of we de juiste dingen doen voor de inwoner en wat dit bijdraagt aan de doelstellingen voor de stad die in dit programma zijn benoemd. Daarbij werken we zoveel mogelijk met de uitkomsten van onderzoeken die we al langer inzetten (zoals de Sociale Krachtmonitor, het Geynwijs onderzoek en de (geografische) Nieuwegeinse stadsmonitor) en bezien hoe elders beschikbare informatie (zoals data) ons kan helpen.
Hierna staan de thema’s van het programma en in de volgende paragraaf staan de activiteiten die in 2022 inhoud geven aan de doelstellingen van het programma.
Thema Versterking eigen kracht
We houden de laagdrempelige algemene voorzieningen op het gebied van ontmoeten, samen eten, maatjes, vervoer, netwerkversterking, informatie en advies op peil om zo het zo lang mogelijk zelfstandig thuis wonen te faciliteren.
In de uitvoering van de Meerjarenopgave (MJO) Welzijn versterken we samen met onze welzijnspartners de informatiepositie en daarmee de zelfredzaamheid van inwoners in het vinden van de weg naar informatie, ondersteuning en hulp.
Op het gebied van gezondheid heeft ook corona ons laten zien hoe belangrijk het is om te investeren in een gezonde leefstijl en preventie voor jong en oud. Zo werken we samen met partners in de stad aan preventie van alcohol- en drugsgebruik onder jongeren en zijn we aangesloten bij de Rookvrije Generatie. We willen de keuze voor gezonder leven makkelijker maken en bevorderen de mogelijkheid van inwoners om regie te voeren op hun eigen gezondheid. We zetten ons daarbij in om in een zo vroeg mogelijk stadium gezondheidsachterstanden te verkleinen.
Als het gaat om schulden willen we deze voorkomen dan wel vroegtijdig signaleren. Enerzijds gaan we door met onze preventieaanpak om problematische schulden te voorkomen. Hierbij richten we ons op ingrijpende levensgebeurtenissen en op jongeren. Anderzijds blijven we samen met WIL en partners in de stad werken aan het vroegtijdig signaleren van inwoners met betalingsachterstanden en oplopende schulden.
Samen met onder meer WIL ondersteunen we inwoners die dit nodig hebben met rondkomen. Dit doen we met toegankelijke minimaregelingen en het bieden van laagdrempelige en passende ondersteuning bij (dreigende) problematische schulden op basis van de laatste wetenschappelijke inzichten. Jongeren tussen de 18 en 27 jaar met schulden ontvangen aanvullende passende ondersteuning, om hen in staat te stellen duurzaam schuldenvrij te zijn en hun opleiding af te maken of een baan te vinden.
Inwoners met een afstand tot de arbeidsmarkt ondersteunen we bij werk en participatie in het werkteam als onderdeel van Geynwijs en in samenwerking met WIL. Uw raad neemt hierover in november 2021 een besluit. Deze transformatie van ‘alleen regionaal’ naar ‘lokaal én regionaal werken’ vraagt herformulering van de opdracht aan WIL, en implementatie van juridische en bedrijfsmatige aspecten. Hieraan werken we in samenwerking met WIL en de andere Lekstroomgemeenten.
Wij bevorderen de lees-, schrijf-, digitale en rekenvaardigheid van laaggeletterde inwoners. Daarnaast verbinden wij laaggeletterdheid aan aanpalende terreinen in het sociale domein, zoals Vluchtelingenbeleid, Onderwijs Kansenbeleid en Werk en Inkomen (incl. schuldhulpverlening). Hiermee benutten wij beter de vindplaatsen van laaggeletterden, ook die met Nederlands als eerste taal (NT1).
Per 1 januari 2022 wordt de gemeente weer regievoerder voor de inburgering. Vanaf dat moment is het onze taak bij elke inburgeraar een brede intake af te nemen en een Persoonlijk Integratie en Participatieplan op te stellen en een passend inburgeringsaanbod te bieden aan asielstatushouders. Daarnaast blijven we (zoals in het huidige stelsel) verantwoordelijk voor het (laten) aanbieden van maatschappelijke begeleiding, het Participatieverklaringstraject en statushouders die een bijstandsuitkering hebben naar werk te begeleiden net zoals andere inwoners. Bij deze taak werken wij samen met de U16-gemeenten.
In 2021 hebben wij met diverse partijen uit de stad invulling gegeven aan de actualisering van het programma voor Wonen, Welzijn en Zorg (Woonwijs). Hiermee spelen wij in op de ontwikkeling dat inwoners van Nieuwegein met een ondersteuningsvraag, langer zelfstandig thuis wonen. Met dit programma dragen wij vanaf 2022 er opnieuw aan bij dat inwoners op een passende plek zelfstandig kunnen wonen met, waar nodig, passende ondersteuning in hun zelfredzaamheid en participatie.
Onderwijs is een belangrijke basis voor het versterken van eigen kracht. Daarom werken wij verder aan het vernieuwen van onze schoolgebouwen, zodat deze voldoen aan de eisen en behoeften die goed onderwijs mogelijk maken, nu en in de toekomst. Voor de vernieuwing is een onderzoek gestart naar vitale scholen, met een afronding in 2022. Doel is om voor elke school in Nieuwegein een concreet plan te hebben hoe we met de huisvesting omgaan in de komende 20 jaar.
Het Jongerenloket wordt vanaf 2022 structureel geborgd binnen de Lekstroomregio. Een steeds groter aantal jongeren en het aan hen verbonden netwerk weten het loket te vinden met vragen over opleiding, werk en inkomen. De investering “aan de voorkant” in het Jongerenloket voorkomt problemen aan “de achterkant” en is in termen van maatschappelijk rendement een goede investering.
Thema Ondersteuning
Er zijn momenten dat inwoners ondersteuning van anderen nodig hebben. Soms is dat tijdelijk,
zoals begeleiding bij het opgroeien of maken van huiswerk. Maar ook bij re-integratie om weer aan werk te komen of verzorging tijdens herstel van een ziekte. Dit kan langdurig zijn, omdat mensen bijvoorbeeld de kracht niet meer hebben om zelfstandig hun huis schoon te houden, begeleiding nodig hebben bij het zelfstandig wonen of niet in staat zijn zelfstandig voldoende inkomsten te verwerven. Daarbij gelden de volgende leidende principes:
- licht als het kan, zwaar als het nodig is;
- integraal en maatwerk;
- één huishouden, één plan, één regisseur;
- de beste en daarvan de goedkoopste oplossing;
Samen met aanbieders en gemeenten in de regio Lekstroom is in 2021 de nieuwe inkoop voor Jeugdhulp en Wmo individuele ondersteuning vormgegeven. Wij willen actief samenwerken met aanbieders die zich inzetten voor de gewenste beweging naar o.a. passende afschaling van zwaar naar lichtere vormen van (informele) ondersteuning en zich willen committeren aan samenwerking met het informele aanbod in de stad. Daarnaast willen wij dat de toegangsteams (in afstemming met de inwoner) meer de regie gaan voeren op de ondersteuningsvraag van de inwoner. In 2022 bereiden wij ons, samen met de zorgaanbieders, voor op deze nieuwe manier van werken. Dit resulteert voor Jeugdhulp in nieuwe contracten per 1 januari 2023 en voor de individuele ondersteuning Wmo zullen de nieuwe contracten in 2022 in gaan. We doen dit in samenhang met de continue analyse van onze cijfers en de regionale contractgesprekken. Hierdoor blijven wij scherp op ontwikkelingen die wij zien in uitgaven Jeugdhulp en Wmo.
Wij hebben ons de afgelopen jaren voorbereid op de overdracht van verantwoordelijkheden voor Beschermd Wonen. Deze vindt plaats per 1 januari 2022. Waar de overdracht van verantwoordelijkheden dan formeel plaatsvindt, bereiden wij ons in 2022 voor op de overdracht van de financiën vanaf 2023. Dit doen wij in goed samenspel met de centrumgemeente Utrecht en de overige Lekstroomgemeenten.
Vrijwillige inzet wordt de komende jaren steeds belangrijker. Net zoals bij mantelzorg ontwikkelen wij samen met onze partners in de stad voorstellen om te komen tot een effectieve ondersteuning van vrijwilligers(werk).
Extra ondersteuning in het onderwijs wordt gefaciliteerd door het samenwerkingsverband Passend Onderwijs. Een eventueel aanvullende zorgbehoefte wordt door de Geynwijs gefaciliteerd. Onderwijs voor kinderen met een zorgbehoefte (waaronder hoogbegaafdheid en Autisme Spectrum stoornis) wordt in samenwerking met diverse partners, het kind en de ouders mogelijk gemaakt door een passende plek binnen het onderwijs te vinden met of zonder extra ondersteuning.
We zetten in 2022 extra in op diverse onderwerpen binnen de jeugdproblematiek (mensenhandel, sexting, jonge aanwas jeugdcriminaliteit).
Thema Bescherming
We hebben respect voor de keuze van mensen hoe ze hun eigen leven willen leiden. Maar we beschermen kinderen door in te grijpen bij een onveilige opgroei- of opvoedsituatie en/of niet naar school gaan. De beschermingsketen (Geynwijs, Samen Veilig midden Nederland, Raad voor de Kinderbescherming, rechter) maakt onderdeel uit van het vangnet om onze jeugdigen te beschermen. De jeugdbeschermingsketen staat sterk onder druk vanwege het aantal cases. Bij een kind in onveiligheid is een adequate inzet van echter jeugdbescherming vereist. In diverse Utrechtse regio’s wordt geëxperimenteerd met versnelling in die keten.
Slachtoffer of getuige zijn van huiselijk geweld en kindermishandeling heeft een grote impact op het welzijn van jeugdigen, alsook complexe scheidingen. Ons ingrijpen moet ervoor zorgen dat er voor kinderen een veilige thuissituatie ontstaat en, door naar school te gaan en zich te kunnen voorbereiden op een zelfstandige toekomst.
Sinds 2020 is Yeph onze aanbieder voor de essentiële functies (de zwaarste vormen voor jeugdhulp met verblijf) die wij bovenregionaal met 16 gemeenten hebben ingekocht. In de opdracht van Yeph zitten verschillende ontwikkelopgaven waaronder het voorkomen van deze zware vormen jeugdhulp met verblijf, het verbeteren van de kwaliteit en een verbeterde uitstroom naar regionaal aanbod.
Voor volwassenen willen we dat ze zelfstandig en op eigen kracht hun leven herpakken na ingrijpende levensgebeurtenissen, zoals bijvoorbeeld dakloosheid. We willen fraude met uitkeringen aanpakken en ervoor zorgen dat inwoners zich niet bedreigd voelen of misbruikt worden door andere inwoners.
Relatie met andere programma's
Een belangrijk kenmerk van het programma Versterking Eigen Kracht, Ondersteuning & Bescherming is dat voor een optimale aanpak zowel samenwerking met de stad zelf als, samenwerking met de regio, onder andere in Lekstroom en integrale aanpak in verbinding met de andere doelen uit andere programma’s, nodig is.
Met het programma Wonen & Economie liggen er verbanden met het realiseren van een goede leefomgeving die uitnodigt tot gezond leven. Ook het realiseren van goede onderwijsvoorzieningen en de economische kansen van vergrijzing en gezondheid (Health Hub) zorgt voor verbinding.
Met het programma Leefomgeving & Veiligheid liggen er gezamenlijke opdrachten ten aanzien van het verbeteren van de openbare ruimte voor ouderen en inwoners met een beperking. Een andere belangrijke relatie met veiligheid zien we in diverse inspanningen op de thema's huiselijk geweld /kindermishandeling, complexe multiprobleemgezinnen, mensenhandel en preventie van jeugdcriminaliteit. Een integrale aanpak waarbij we inzetten op het vroegtijdig signaleren van (potentiële) problematiek en daaraan gekoppelde interventies kan helpen voorkomen dat complexe zorg casuïstiek in de (repressieve) veiligheidshoek terechtkomt.
Met het programma Vrije Tijd ligt de samenwerking op de mogelijkheden voor mensen om elkaar te ontmoeten, om energie te hebben door een zinvolle vrijetijdsbesteding en de ruimte hebben en voelen om iets met elkaar te ondernemen. Voor wat betreft de optimalisatie van onderwijshuisvesting & sportaccommodaties geldt dat dit beschreven is in dit programma (inclusief financiële aspecten) en de inhoudelijke aspecten van sportaccommodaties in het programma Vrije Tijd.
Gezondheid heeft een relatie met veel programma’s. Het is een belangrijk onderwerp in de Omgevingsvisie en de Betere Buurtenaanpak, waar met name aandacht is voor een gezonde leefomgeving. In de aanpak veiligheid en leefbaarheid is het een belangrijk thema. De regiodeal Batau heeft zelf een apart gezondheidsprogramma. Veel zaken hebben effect op de gezondheid van mensen en gezondheid in de brede zin is vaak een basis om optimaal mee te kunnen doen in de samenleving.
Wat doen we samen?
De Health Hub is een regionale samenwerking waarin we samen met andere U10 gemeenten, kennisinstellingen, ziekenhuizen en andere zorgaanbieders, bedrijfsleven en onderwijsinstellingen kennis delen en acties uitvoeren die de lokale uitvoering versterken. We zijn actief in het kennisplatform Utrecht sociaal domein om ervaringen regionaal met elkaar te delen.
Vanaf 2013 werkt Nieuwegein in Lekstroomverband met andere gemeenten samen in het sociaal domein. Er is een samenwerkingsagenda transformatie sociaal domein vastgesteld, waarin gezamenlijke opgaven staan. Denk aan opgaven met betrekking tot wonen en zorg, WMO, doelgroepenvervoer, jeugd, Passend Onderwijs en werk. Daarnaast is er sprake een gezamenlijke regionale backoffice (RBL) voor de inkoop en administratie van de Jeugdhulp en WMO, ondergebracht in gastgemeente Houten. In het Bestuurlijk Platform Sociaal Domein Lekstroom (BPSDL) zijn de wethouders sociaal domein van de samenwerkende gemeenten vertegenwoordigd. Voor de uitvoering van de regionale samenwerkingsagenda worden door Nieuwegein diverse projectleiders en coördinatoren aan de regio beschikbaar gesteld.
Op het gebied van werk en inkomen, zijn wij onderdeel van de gemeenschappelijke regeling Werk en Inkomen Lekstroom (WIL). Inwoners met een afstand tot de arbeidsmarkt ondersteunen we in het lokale werkteam, als onderdeel van Geynwijs. Werkcoaches van WIL helpen inwoners in het lokale werkteam actief aan betaald of onbetaald werk, zoals een werkervaringsplek, een reguliere baan (inclusief Social Return On Investment) of een garantiebaan.
Rond huiselijk geweld en kindermishandeling werken we samen met Samen Veilig Midden-Nederland (waaronder Veilig Thuis Utrecht en SAVE-team Nieuwegein vallen). We vergroten de bewustwording van inwoners en professionals en de meldingsbereidheid. Bij het structureel en in samenhang aanpakken van problematiek werken we met vele instellingen samen, waaronder bijvoorbeeld de woningcorporaties, WIL, politie en MOvactor. Voor maatschappelijke opvang en beschermd wonen werken we als Lekstroomgemeenten samen met centrumgemeente Utrecht.
Tot in ieder geval 2024 werken we samen met Provincie Utrecht en 22 andere Utrechtse gemeenten aan een grotere toegankelijkheid van het openbaar vervoer voor mensen met een beperking, een betere aansluiting tussen doelgroepenvervoer en aanvullend openbaar vervoer en vernieuwing van het sociaal recreatieve Wmo-vervoer.
Het Lokaal Preventieakkoord is samen met partijen uit de stad tot stand gekomen. De uitvoering van het akkoord doen we in samenwerking met deze partijen en eventueel nog andere partijen die alsnog willen aansluiten.