Financieel perspectief

In dit hoofdstuk geven wij een toelichting op de hoofdlijnen van de meerjarenbegroting. Zoals ook in het bestuurlijk perspectief beschreven hebben we bij het opstellen van deze begroting, evenals in voorgaande jaren, ervaren dat de gemeente steeds meer geconfronteerd wordt met ingewikkelde vraagstukken en onzekerheden ten aanzien van de inkomsten. Vraagstukken die niet makkelijk kwantificeerbaar zijn in euro’s. Te denken valt hierbij aan de herijking van het gemeentefonds, mogelijk stopzetten van de opschalingskorting en de hoogte van de ontvangsten voor de jeugdzorg. Dit zorgt er dan ook voor dat wij ervaren dat een financiële doorkijk van 4 jaar omgeven is met onzekerheden.

Ondanks al deze onzekerheden en de voorzichtige inschattingen die wij hierbij hanteren kunnen wij u een begroting te presenteren met een positief saldo voor de jaren 2022-2025. In het vervolg van dit hoofdstuk zullen wij verder uiteenzetten welke financiële consequenties het vastgestelde beleid van 2022-2025 heeft. Daarnaast zullen wij ingaan op de effecten van de ontwikkelingen op onze ratio’s en een korte toelichting geven op de bestaande positieve en negatieve risico’s.

Begrotingsbeeld 2022 -2025
In de kadernota 2022 is een doorkijk gepresenteerd op het meerjarig begrotingssaldo voor de jaren 2022 -2025. Deze bestond uit een beginstand en de ontwikkelingen die op dat moment werden voorzien. Vervolgens is in september jl. de bestuursrapportage 2021 vastgesteld, waarin een aantal maatregelen is opgenomen die structurele effecten hebben. Tot slot hebben we in deze begroting de ontwikkelingen verwerkt, die hebben plaatsgevonden na het vaststellen van de kadernota en bestuursrapportage. Het gaat hierbij onder andere om de septembercirculaire. Daarnaast is voor een aantal inhoudelijke ontwikkelingen de keuze gemaakt deze in de begroting te verwerken. In onderstaande tabellen is dit financieel vertaald voor de periode 2022-2025. Daarna volgt een toelichting.

De regel 'Begroting 2022: ontwikkelingen na kadernota (inclusief septembercirculaire)' lichten we in onderstaande tabel toe:

Hieronder lichten we de posten uit deze tabel toe:

Jeugdzorg
Op basis van de arbitrageuitspraak van de zogenaamde “commissie van wijzen” zijn aanvullende budgetten voor gemeenten ten behoeve van de Jeugdzorg in beeld gebracht. Het demissionaire kabinet heeft besloten deze middelen voor het jaar 2022 beschikbaar te stellen. Voor de jaren daarna zal een nieuw kabinet een besluit moeten nemen. Vooruitlopend daarop is tussen Rijk, IPO en VNG afgesproken dat gemeenten voor die jaren vooralsnog rekening mogen houden met 75% van de door de commissie genoemde bedragen.

Septembercirculaire en opschalingskorting
De septembercirculaire laat een grote stijging van de algemene uitkering zien. Deze stijging wordt veroorzaakt door aanpassing van de loon- en prijsindexatie en door de fors toenemende overheidsuitgaven (trap-op) die in de Miljoenennota zijn verwerkt. Daarnaast is voor 2022, net als de twee jaar daarvoor, de opschalingskorting op het Gemeentefonds bevroren.

Effecten hogere loon- en prijsstijgingen
De verwachte stijging van de lonen en prijzen, waar in de septembercirculaire mee is gerekend, is ook aan de lastenkant van de voorliggende begroting verwerkt.

Latere verwerking vernieuwingsopgave
Ter voorbereiding op de begroting 2022 heeft een nadere analyse plaatsgevonden van de investeringen in het kader van de vernieuwingsopgave (SPZ, Atrium, etc,) en de mate waarin een beroep wordt gedaan op deze post. Uit deze analyse blijkt dat het beroep op deze post pas in latere jaren (vanaf 2023/2024) noodzakelijk is. Immers kapitaallasten worden pas in de begroting verwerkt in het jaar nadat de investering is afgerond. Om die reden worden de in de kadernota 2022 geraamde budgetten voor vernieuwingsopgave in 2022 en 2023 teruggedraaid.

Rente ontwikkeling
De lage rente die momenteel op de kapitaalmarkt geldt, heeft ons doen besluiten om een belangrijk deel van de liquiditeitsbehoefte voor de komende jaren nu reeds te contracteren. Op die wijze wordt voor de lagere termijn optimaal geprofiteerd van de lage rente. Daarnaast leidt de lage rente tot een verder daling van de interne rekenrente die in de begroting wordt gehanteerd. Beide effecten leiden tot een bijstelling van de rentelasten. Vooral op de langere termijn profiteert de gemeente van de goedkope leningen die zijn afgesloten.

Kapitaallasten
Het meerjareninvesteringsprogramma voor de periode 2022 – 2025 is in de zomermaanden nog een keer kritisch doorgelopen op haalbaarheid en te investeren bedragen. Dit heeft geleid tot een neerwaartse bijstelling van de kapitaallasten.

Inpassing dekkingsreserve
In de kadernota 2022 is besloten om de dekkingsreserve kapitaallasten in lijn te brengen met de regels die het BBV daaromtrent stelt. De afgelopen jaren zijn grotere bedragen aan de reserve onttrokken dan op grond van de onderliggende investeringen noodzakelijk. Dit verschil wordt nu gecorrigeerd en komt daarmee ten laste van de reguliere exploitatie.

Afdekken rente-effect dekkingsreserve
Er is een aanpassing van de systematiek van de dekkingsreserve nodig omdat de dalende rentelasten niet langer kunnen worden verrekend met de reserve. Hiermee wordt voorkomen dat de reserve Betere buurten onvoldoende wordt aangevuld. Het nadeel komt nu ten laste van de exploitatie, maar levert op termijn een bijdrage aan het duurzaam financieel evenwicht.

In onderstaande tabel worden de inhoudelijke ontwikkelingen toegelicht:

De ontwikkelingen in bovenstaande tabel zijn, waar nodig, toegelicht bij de desbetreffende programma’s in de beleidsbegroting en paragrafen. In de tabel wordt verwezen naar de desbetreffende paginanummers.

Financiële positie
De voorliggende begroting vertaalt zich middels een aantal kengetallen in een beeld van de financiële positie van onze gemeente. Deze kengetallen zijn opgenomen in de paragraaf weerstandsvermogen. Met het sluitende meerjarenperspectief in het achterhoofd laten de kengetallen zien dat de gemeente er op dit moment goed voor staat. De solvabiliteit, op basis van de voorliggende cijfers, is nog steeds van voldoende omvang.

Ondanks dit positieve beeld stellen wij vast dat het lastiger wordt om voor de verdere toekomst een reële inschatting van de begrotingspositie te maken. De al eerder genoemde onzekerheden over de kosten Jeugdzorg, de op handen zijnde herverdeling van het Gemeentefonds, maar ook de (mogelijk nog) op stapel staande intensiveringen van een nieuw kabinet hebben grote impact op de gemeentefinanciën. Dat vraagt scherper volgen van dergelijke ontwikkelingen, gecombineerd met meer aandacht voor de vertaling en uitvoering van de eigen ambities om te voorkomen dat onomkeerbare besluiten uiteindelijk in financiële zin niet passen, en anderzijds nieuwe ruimte onbedoeld niet benut wordt. Met andere woorden een scherp en solide opgestelde begroting met daarbij een meerjarenperspectief dat de nodige flexibiliteit in zich bergt.